Beschrijving

Le hussard sur le toit (de ruiter op het dak) is een verfilming van de gelijknamige roman van de Provençaalse schrijver Jean Giono (1895-1970). Giono werd bekend in binnen- en buitenland met romans die zich voornamelijk in de Provence afspelen. Anders dan tijdgenoot Marcel Pagnol, die de Provence als lieflijk en idyllisch afschilderde, gaf Giono de wrede, destructieve en reinigende kracht van de natuur een grote rol in zijn werk. Le hussard sur le toit maakt deel uit van vier romans over een Italiaanse ruiter in de 19e eeuw. Regisseur Jean-Paul Rappeneau, vooral bekend vanwege zijn succesfilm Cyrano de Bergerac, maakte de verfilming in samenwerking met de gelauwerde (script)schrijver Jean-Claude Carrière. De film won diverse prijzen en werd geroemd om zijn visuele aspecten: de film heeft zowel prachtige beelden van de Provence als uitstekend verzorgde kostuums en make-up.

Het is 1832. Noord-Italië is verwikkeld in een onafhankelijkheidsstrijd tegen het machtige Oostenrijk. Patriottische strijders vanuit Piemonte hebben zich over Zuid-Oost Frankrijk verspreid, maar worden op de hielen gezeten door Oostenrijkse spionnen. Tegelijkertijd dwaalt een cholera-epidemie door Frankrijk. Een jonge kolonel van de Italiaanse ruiters is verre van welkom in het landelijke gebied, waar iedere onbekende vreemdeling ervan verdacht wordt het drinkwater te vergiftigen. Verplaatsen wordt bovendien bemoeilijkt doordat hele gebieden worden afgesloten en de mensen dagenlang in quarantaine worden gehouden. De kolonel, Angelo Pardi (Olivier Martinez), weet keer op keer te ontsnappen aan zijn achtervolgers en komt terecht bij een jonge vrouw, Pauline de Théus (Juliette Binoche), die hem bescherming biedt en te eten geeft.

Als deze vrouw vervolgens in haar eentje op reis wil gaan, kan de beleefde gentleman niet anders dan haar vergezellen. Zelf is hij belast met het bezorgen van een grote som geld bij de leiders van de revolutie in het noorden van Italië, maar hij is bereid een omweg te nemen en eerst Pauline op haar bestemming af te leveren. De twee groeien naar elkaar toe op deze reis, ondanks dat ze geen moment echt persoonlijke zaken delen.

Op het eerste gezicht is Le hussard sur le toit een spannende avonturenfilm in de stijl van Le comte de Monte Cristo, maar regisseur Rappeneau is er na Cyrano de Bergerac wederom in geslaagd de actie van het verhaal te versterken met externe elementen. In dit geval gebruikt hij, in de lijn van de roman van Giono, de schilderachtige natuurbeelden van de Provence en de afschuwelijke verwoesting die de ziekte cholera achterlaat om de spanning van het verhaal nog eens te intensiveren. Actie in de vorm van sabelgevechten en snelle achtervolgingen te paard, vergezeld van opjagende muziek, zitten er allemaal in en zorgen voor vermaak van hoog niveau, maar tegelijk is er het verhaal van de twee mensen op zich, de kolonel en de rijke vrouw. In dagboekaantekeningen (brieven aan zijn moeder) kan Angelo Pardi allerlei filosofische vragen kwijt, Pauline is daarentegen ongenaakbaar en laat weinig los van haar beweegredenen. Dit alles zorgt ervoor dat ze juist dichter bij elkaar komen te staan dan ze zelf willen en zelf ook doorhebben. Pas op het einde van de film komt dit gegeven in enige mate tot uiting.

Wat Le hussard sur le toit tot een van de betere Franse avonturenfilms maakt (naast Le comte de Monte Cristo), zijn niet slechts de bij tijd en wijle werkelijk bloedstollende achtervolgingen en gevechten, het is de manier waarop die in beeld gebracht worden en de rol die ze spelen in het verhaal. Op onovertroffen wijze brengt Rappeneau de Provence in beeld. Gruwelijke details van de ziekte cholera blijven de kijker niet bespaard, maar ook de gruwelijk mooie details van de Provence krijgt de kijker mee. Tegen die gruwel plaatst de filmmaker treffend de contouren van de twee hoofdpersonen. Alsof ze zijn ontsnapt uit schilderijen, zo schitteren Juliette Binoche en Olivier Martinez. Binoche schijnt als een ster, een jaar voor haar Oscar-winnende rol in The english patient, het contrast met de eenvoudige dorpelingen en de doodzwarte kraaien die onafgebroken boven het landschap cirkelen kan niet scherper. Martinez is niet zo welbespraakt als Gérard Depardieu in vergelijkbare rollen en mist diens uitstraling, maar heeft enkele voordelen: hij is jong, knap en atletisch. Verder bevat de film diverse noemenswaardige gastoptredens, zogenaamde cameo’s, van bekende Franse acteurs, waarvan Gérard Depardieu wel de bekendste is. Le hussard sur le toit (met een budget van 176 miljoen Francs een van de duurste Franse films allertijden) is een avonturenfilm die iedereen met een voorliefde voor de Provence, de Franse film, Frankrijk of Juliette Binoche gezien zou moeten hebben.