Beschrijving

Naast Jean-Luc Godard was François Truffaut waarschijnlijk de bekendste regisseur van de Nouvelle Vague. Zijn films zijn tegelijk het meest toegankelijk van de nieuwe filmstroming van de jaren ’60, voornamelijk omdat hij op het eerste gezicht niet veel van de kunstgrepen en experimenten van zijn collega’s gebruikte. Toch heeft hij zijn sporen nagelaten in de filmgeschiedenis, en vormde hij een inspiratiebron voor heel wat van zijn latere vakgenoten. Les quatre cents coups was zijn eerste speelfilm, en de film kende direct een groot succes. Truffaut werd verkozen tot beste regisseur op het festival van Cannes, en kreeg een Oscarnominatie voor het scenario. Een aantal van de scènes uit de film zijn uitgegroeid tot stijlvoorbeeld en referentiekader voor latere filmmakers.

Les quatre cents coups is de eerste film uit de zogenaamde Antoine Doinel-serie. De hoofdpersoon, Antoine Doinel, steeds gespeeld door Jean-Pierre Léaud, kwam in drie lange films en een korte film terug, over een periode van in totaal 20 jaar (l’Amour à vingt ans (1962), Baisers volés (1968), Domicile conjugal (1970), l’Amour en fuite (1978)). In de films over Doinel stopte Truffaut veel van de ervaringen en belevenissen uit zijn eigen leven, daarom wordt het personage ook wel gezien als het alter ego van de regisseur.

In Les quatre cents coups is de hoofdpersoon nog een jongen, 12 jaar, die met zijn ouders in een armoedig appartement in Parijs woont. Hij zorgt voor heel wat problemen, thuis en op school, en voelt zich weinig geliefd door zijn ouders – die hem vooral onbewust verwaarlozen. Hij spijbelt veel, en denkt dat hij aan zijn eenzame leven kan ontsnappen door kleine misdaden en ongehoorzaamheden te begaan. Maar wanneer hij er een teveel begaat, wordt hij naar een heropvoedingsinternaat gestuurd.

Het succes van de film komt voor een groot deel door de geloofwaardige en treffende beschrijving die Truffaut geeft van het leven van een tiener, mede dankzij een veelzeggende en realistische cameravoering. Hij maakt gebruik van de omgeving om de gemoedstoestand van de jongen duidelijk te maken. Daarbij observeert hij vooral, en waakt hij zich ervoor om een oordeel te geven over het gedrag van de jongen, of over de ouders. Iedereen is zoals hij is, lijkt Truffaut te willen zeggen, en sommige jongens zijn nou eenmaal opstandiger dan andere jongens. Bepaalde scènes uit de film zijn klassiek geworden, zoals bijvoorbeeld die in de draaimolen op de kermis. Het bekendste is echter de allerlaatste scène, waarin Truffaut de jonge Antoine volgt, al rennend, in de richting van de zee. Het laatste freeze-shot is misschien wel het meest getoonde filmbeeld van de hele Nouvellle Vague-beweging.

Het meest opvallende aan de film is de portrettering van het leven van de jonge Antoine. Jean-Pierre Léaud weet een weinig geëvenaard en uiterst geloofwaardig beeld te geven van het leven van een opgroeiende jongen, zonder te vervallen in clichés of overdrijvingen. Hij zou in het verloop van zijn carrière behalve in de Doinel-films ook in enkele andere films van Truffaut spelen, maar had in Les quatre cents coups een van zijn beste rollen.