Beschrijving

Journal de France is misschien een wat misleidende titel voor deze documentaire over het leven van een van Frankrijks bekendste fotografen, Raymond Depardon. Want hoewel een deel van de film zich in Frankrijk afspeelt, bestaat een ander belangrijk deel uit archiefbeelden van over de hele wereld. Behalve fotograaf is Depardon namelijk ook een enthousiast filmer, met films als het drieluik Profils paysans op zijn filmografie. Journal de France biedt een overzicht van het werk van deze veelzijdige man, die als journalist de wereld doortrok, van conflict naar conflict en van brandhaard naar brandhaard. Zijn metgezel en geluidsvrouw Claudine Nougaret snuffelt op zolder tussen oude nooit uitgezonden filmrollen terwijl Raymond in zijn busje Frankrijk doorkruist om te fotograferen voor een tentoonstelling in de Franse nationale bibliotheek. In de film zien we een wonderlijke mengeling tussen deze twee speurtochten.

Want speurtochten dat zijn het wel, zowel Raymonds hedendaagse reis door het Franse platteland als Nougarets reis door het verleden van de journalist. We zien beelden van Russische tanks in het Praag van 1968, de burgeroorlog in Venezuela, de dood van een Belgische huurling in Afrika, de inhuldiging van Bokassa in Centraal-Afrika, beelden van Vietnam, de verkiezingscampagne van Giscard d’Estaing (die later, eenmaal gekozen als president, de vertoning van de documentaire zou verbieden omdat er een wat onvoordelig beeld van hem ontstond), de minuut stilte van Nelson Mandela, Papa Doc Duvalier in Haïti, gevold door protesten in Aden. Al die beelden van voorbije tijden worden gelardeerd met beelden van Depardon die foto’s van landelijk Frankrijk maakt. Geen digitale foto’s, nee foto’s met een ouderwetse platencamera, zo eentje met een sluitertijd van een minuut, en waarbij zelfs de meeuwen liefst zo stil mogelijk in de lucht moeten hangen.

Maar Depardons archief bestaat niet alleen uit beelden van belangrijke “turning points” uit de moderne geschiedenis. Hij filmde ook nauwgezet het leven van minder bijzondere Fransen. In de documentaire wordt bijvoorbeeld geciteerd uit zijn opnames in Franse rechtszalen en psychiatrische inrichtingen waar de camera van Depardon zonder gêne en nietsontziend in het rond filmt. De vele beelden worden voorzien van een summiere toelichting, net zoals het werk van Depardon tijdens zijn rondrit door Frankrijk. Het is alsof de regisseur de beelden zelf hun verhaal wil laten vertellen, wat echter als effect heeft dat het geheel wat onpersoonlijk aanvoelt.

Een biografie van Depardon is Journal de France dan ook niet. Eerder een introductie tot zijn werk, een soort trailer voor het verdere oeuvre van de fotograaf. Of dat genoeg is om een hele film te vullen is de vraag. De archiefbeelden van de rommelzolder van de Depardons zijn vaak indrukwekkend en treffend, maar waarom nu juist deze beelden zijn uitgekozen blijft een grote vraag. We krijgen met de film geen blik op de man zelf, op de vragen wat de filmopnames van soms gruwelijke gebeurtenissen met de filmer zelf deden, wat zijn mening is over de mensen die hij filmt, wat zijn beweegredenen zijn, waarom hij filmt wat hij filmt. In het werk wat hij deed – nieuwsbeelden filmen, kwam die wat kille, afzijdige benadering misschien van pas, maar in een documentaire over zijn werk ontbreekt daardoor toch iets. Graag zou je de zwijgzame man wat meer horen vertellen over zijn werk, zijn zienswijze en techniek, maar Journal de France moet het doen met de af en toe rommelige opsomming van beelden alleen, die helaas niet altijd voor zich spreken.