Beschrijving

Films over de Tweede Wereldoorlog kunnen nog steeds op een grote populariteit rekenen. Een van de mogelijke verklaringen daarvoor is wellicht dat de films zich steeds minder richten op de rol van de Duitsers en steeds meer op de kant van de minderheden en persoonlijke drama’s. Zo behandelde de film Un secret (Claude Miller) een familiedrama, ging Indigènes (Rachid Bouchareb) over de rol van Noord-Afrikaanse soldaten en Le chant des mariées (Karin Albou) over de oorlog in Tunesië. Ook L’armée du crime belicht een vrij onbekende episode in het Franse deel van de Tweede Wereldoorlog, namelijk de opkomst en ondergang van een verzetsgroep in Parijs, rond de Armeense communist Missak Manouchian. Regisseur Robert Guédiguian betrok zijn Armeense achtergrond al eerder bij het maken van een film, in Le Voyage en Arménie (2006). Het communisme is hem ook niet geheel vreemd, hij komt uit een arbeidersmilieu en interesseerde zich al op jonge leeftijd voor politieke kwesties.

In een door de Duitsers bezet Parijs komt de intellectuele arbeider Missak Manouchian aan het hoofd te staan van een jonge groep joden, Hongaren, Polen, Roemenen, Spanjaarden, Italianen en Armeniers, allen vastbesloten om te vechten voor een vrij Frankrijk en hun communistische idealen. De aanslagen die ze plegen worden steeds heftiger, en ze slagen er zelfs in een belangrijke SS-generaal te doden. Maar de Franse politie zit hen op de hielen, en een voor een belanden ze in handen van de Fransen en Duitsers. Hun portretten worden als propaganda door de Duitsers over heel Frankrijk verspreid, onder de noemer L’armée du crime (het leger van de misdaad).

L’armée du crime kan beschouwd worden als een oorlogsfilm, maar toont niet enkel maar beelden van oorlog en aanslagen. Regisseur Guédiguian neemt ruimschoots de tijd om zijn personages te introduceren, en een beeld te schetsen van het milieu waarin ze leven. De film begint dan ook met het moment waarop een paar jonge mensen zich op individuele basis gaan bezighouden met het bevechten van de bezetter en de collaborateurs, en laat zien hoe ze bij elkaar komen en hoe de communistische verzetsgroep zo geboren wordt. Het ontbreekt de film niet aan enige educatieve neigingen, zo is het na afloop voor iedere kijker duidelijk dat de Fransen een nogal ambigue rol hadden, en, voor wat betreft de politie, vooral erg veel medewerking verleenden aan de Duitsers. Ook de bekende razzia uit 1942 passeert de revue, de ‘rafle du Vel’d’Hiv’, toen in een nacht door de Franse politie meer dan 13.000 Joden werden opgepakt die later naar Auschwitz gedeporteerd zouden worden. Wie over dit verhaal meer wil weten kan later dit jaar terecht bij de film La rafle, van Roselyne Bosch.

De film L’armée du crime houdt het bij een vrij klassieke opbouw, en mist af en toe wat aan actie, maar geeft niettemin een getrouw beeld van het bezette Frankrijk. De beelden van het dagelijkse leven in Parijs zijn realistisch en tonen een beklemmend inkijkje in het leven van toen. Met name door het spel van de acteurs komen de politieke en persoonlijke beweegredenen van de internationale groep verzetshelden duidelijk naar voren. Voor de liefhebbers van oorlogsgeschiedenis is de film in elk geval verplichte kost.