Beschrijving

L’hiver dernier is de debuutfilm van de van oorsprong Amerikaanse regisseur John Shank. Shank werd geboren in de Midwest van de VS maar groeide op in Brussel en genoot zijn opleiding aan het Institut des Arts de Diffusion in Brussel. Met zijn eerste film brengt hij wat van de uitgestrektheid en ruwheid van zijn geboorteland naar het Franse platteland. Hij schetst het portret van een jonge boer die dwars tegen zijn veranderende omgeving in trouw wil blijven aan het land en de gewoontes van zijn voorouders. Deze instelling zorgt er echter voor dat hij alles wat hem lief is in korte tijd kwijt dreigt te raken.

Het ritme van de natuur dicteert het leven van de jonge boer Johann. Hij overnacht vaak bij zijn koeien, ontwaakt wanneer de zon opgaat en gebruikt het water van een rustig stromende rivier als bad. Dat leven wordt echter bedreigd door veranderingen in de economie: samen met de andere boeren in de coöperatie krijgt hij steeds minder geld voor het werk. Met dank aan de invloed van zijn vader heeft Johann een flinke stem in de vereniging. Wanneer een grootgrondbezitter voorstelt om zaken te gaan doen met een Italiaan, die hogere prijzen biedt voor de kalveren, weigert Johann resoluut.

In plaats daarvan blijft hij liever bij de werkwijze van zijn vader, in de hoop dat hij de vaart der volkeren kan weerstaan. Helemaal alleen in zijn queeste staat hij niet, soms deelt hij het bed met dorpsgenote Julie (Anaïs Demoustier), die hem zachtzinnig probeert te helpen. Maar langzaamaan vervreemdt Johann van zijn omgeving, zeker nadat een brand een deel van zijn bezit en toekomst wegvaagt. De rekeningen en aanmaningen stromen vervolgens binnen en de hoop op een goed einde voor de behoudende boer vervliegt. Ook de zorg voor zijn zwakbegaafde zus stijgt hem boven het hoofd, waarna Johann een radicaal besluit neemt.

De filmmaker wilde met zijn film laten zien dat mensen in de marge het steeds moeilijker krijgen om hun manier van leven ongestoord voort te zetten. “Vroeger respecteerde de rest van de wereld het als iemand niet mee wilde doen. Maar nu wordt deze mensen hun bestaan ontzegd.” Hij neemt bij het tonen van zijn boodschap toevlucht tot gewaagde middelen. Zo geeft Shank veel ruimte aan beeld en veel minder ruimte aan verhaal en dialoog. Het ritme van de natuur is niet alleen leidraad voor Johann, maar ook voor het camerawerk. Veel beelden zijn in schemering gemaakt, en op de achtergrond klinken vaak natuurlijke geluiden, zoals het ruisen van de wind door de bomen, de donder, of het sjokken van koeien door het land.

Die benadering, samen met de thematiek, resulteert wel in een sombere film waar geen greintje hoop in lijkt te zitten. Voor sommigen zal het verhaal misschien wat te dun zijn, of de actie te weinig. Ook dringt de vraag zich op of we dit thema al niet wat al te vaak gezien hebben in de Franse cinema – vergelijk C’est quoi la vie, La Vie Moderne, Paul dans sa vie, Le fils de l’épicier, Une hirondelle a fait le printemps. Toch, voor wie wil genieten van verstilde rust, schilderachtige beelden en een sterk acterende hoofdrolspeler is L’hiver dernier geen verspilde moeite. In al zijn onverzettelijkheid is de jonge boer Johann een symbool van een verbondenheid met de natuur die in ons moderne leven veelal ontbreekt.