Beschrijving

Tati’s Playtime is waarschijnlijk een van de grootste en duurste filmprojecten uit de Franse geschiedenis. Regisseur Tati deed zo’n drie jaar over het maken van de film, waarvoor hij ook een complete stad liet bouwen. Het is tegelijk ook een van de grootste flops uit de Franse filmgeschiedenis. De film werd geprezen door de critici, maar kon de verwachtingen van het grote publiek niet waarmaken. In Playtime speelt Tati’s alter ego Monsieur Hulot opnieuw een rol, alhoewel die rol anders en kleiner is dan in zijn eerdere Hulot-films. De film schetst een beeld van een wereld waarin geen plaats meer is voor het individu, waar iedereen verdwijnt in de mensenmassa en waarin alles draait om geld en techniek.

Het verhaal is eenvoudig: Hulot komt in Parijs aan, en heeft daar een afspraak met iemand in een bedrijf dat gehuisvest is in een modern vormgegeven kantoorpand. Er gaat nogal wat mis, van de afspraak komt niets terecht omdat Hulot verdwaalt in het kantoor en vervolgens opduikt in een tentoonstellingsruimte, een oude vriend tegen het lijf loopt en uiteindelijk in een restaurant de boel op stelten zet. Een groep Amerikaanse toeristen speelt ook een grote rol in de film, ze komen voor Parijs, maar daar blijkt dat Parijs eigenlijk wel erg lijkt op wat ze al kennen van Amerika.

De film duurt twee uur en is een aaneenschakeling van subtiele grappen, ontsproten aan het brein van Jacques Tati. Playtime is ook echt zijn ‘speeltijd’, hij beschouwde het zelf als zijn ultieme film. In Tati’s eerdere films wordt de nadruk gelegd op het feit dat Hulot altijd buiten de rest van de mensen staat, nooit echt doordringt tot de kringen waarin hij zich begeeft. Playtime is in zekere zin een overtreffende trap van dit gegeven: niemand hoort meer thuis in deze wereld. Hoewel iedereen in de mensenmassa lijkt op te gaan heeft niemand nog werkelijk oog voor elkaar. In de restaurantscène kan het zo gebeuren dat iedereen maar wat in zichzelf gekeerd staat te dansen. Het is Tati’s visie op het effect dat techniek en modernisering kunnen hebben op het leven van de mens, en het is ook duidelijk zijn visie op hoe de wereld er niet uit zou moeten zien.

In die zin is Playtime wel wat gedateerd. In zijn eigen tijd was het dat al lichtelijk, mede omdat Tati al plannen voor de film had aan het eind van de jaren ’60. Toch, als stijlvoorbeeld is Playtime de belangrijkste film van Tati. In komisch opzicht was zijn eerste film, Les vacances de M Hulot, misschien iets beter te verteren en in elk geval traditioneler. In Playtime moet de kijker zoeken naar grappen, ze zitten er wel degelijk in, maar veel minder herkenbaar. Soms wordt een grap slechts aangestipt, en vaker zitten er meerdere verborgen in het overzichtsshot, dat in deze film overheerst.

Wie de film puur voor Hulot kijkt komt ook bedrogen uit. In deze film is er geen hoofdpersonage, vaak is Hulot slechts op de achtergrond te zien en moet je goed zoeken wil je hem herkennen in de mensenmassa. De film voor de dialogen bekijken moet je al helemaal niet doen, want die zitten er niet in, enkel onherkenbaar geroezemoes in Engels, Frans of Duits. Wat je wel moet doen is de film meerdere keren bekijken, zeker als je alles eruit wilt halen wat Tati erin gestopt heeft. Een scène die sowieso een herbeschouwing verdient, is de scène waarin vier appartementen in een modern woongebouw in beeld worden gebracht. Ruim tien minuten blijft het beeld van buitenaf gericht op de vier grote ramen, waarbij onder meer het effect van de televisie in het gezinsleven treffend in beeld wordt gebracht. Ook de laatste scène, met de rotonde, is legendarisch en een voorbeeld van Tati’s tot op heden onovertroffen stijl.