Beschrijving

De Franse regisseur Claire Denis maakte met White Material al weer haar 15e film in 22 jaar. Voor deze film ging ze terug naar haar eigen wortels. White Material speelt zich af in een niet nader genoemd Afrikaans land, Denis groeide zelf op als dochter van een ambtenaar in onder meer Burkina Faso, Somalië en Senegal. In veel van haar films neemt ze dan ook de Afrikaanse cultuur onder de loep, of draait het om de tegenstelling tussen blank en zwart. De film was op het filmfestival van Venetië in de race voor een Gouden Leeuw, die uiteindelijk gewonnen werd door Lebanon van regisseur Samuel Maoz.

Maria Vial (Isabelle Huppert) is uitbaatster van een grote koffieplantage ergens op het platteland van Afrika. Ze woont samen met haar zoon, ex-man en schoonvader en maakt zich op voor de oogst. De regio waar ze leven krijgt te kampen met een burgeroorlog en het Franse leger besluit zich terug te trekken uit het gebied. Hiermee valt de bescherming voor de blanken en de vredelievende zwarten weg en de lokale bevolking vlucht naar veiliger oorden. De vaste werknemers van de plantage vluchten ook en zo komt het werk op de plantage stil te liggen. Maria ziet het stilvallen van andere plantages als haar kans om geld te verdienen en denkt dat de berichten over rebellen zwaar overdreven zijn.

Maria’s ex-man André heeft de hoop echter ook opgegeven en probeert via de burgemeester de plantage te verkopen. Maria daarentegen wil er het beste van te maken, hoewel ze door iedereen wordt tegengewerkt. De rebellen overspoelen het gebied en zelfs haar vroegere vrienden en bekenden proberen een slaatje te slaan uit de situatie. Wanneer een groep gewapende kinderen aan het plunderen slaat loopt het conflict volledig uit de hand.

White Material is geen erg toegankelijke film. Dat komt voor een deel doordat Claire Denis ervoor kiest een niet-chronologische verhaallijn te gebruiken. De film begint en eindigt met moord en brand en tussendoor volgen bijna dromerige scènes waarvan niet precies duidelijk is wanneer ze zich afspelen. Daarnaast werkt eveneens de starre houding van koffieboer Maria Vial nogal afstotend, waardoor identificatie met haar moeilijk is. Ook de andere personages wekken door hun gedrag soms nogal wat irritatie op.

Wanneer je je daar echter overheen kunt zetten zie je in White Material een diepere laag waarin een beeld wordt geschetst van Afrikaanse postkoloniale verhoudingen tussen blank en zwart. Voor Maria is het volstrekt logisch dat ze blijft waar ze is, ze woont hier immers en voelt zich er thuis – terug naar Frankrijk is geen optie. Dat dit door de lokale bevolking anders wordt gezien lijkt haar niet op te vallen. Voor die bevolking is ze nog altijd een blanke machthebber, die alleen goed is vanwege het geld dat ze als salaris betaalt. De rol van zoon Manuel past daar ook treffend in: hij is in Afrika geboren en wordt even geaccepteerd als een van de gelijken, maar wordt vervolgens niet zoals de andere kinderen zonder pardon neergeschoten door het leger die de situatie in het gebied komt herstellen.

Wie een opbeurende film verwacht moet dit keer niet bij Claire Denis zijn. De beelden van kindsoldaatjes zijn huiveringwekkend en het gemak waarmee ze doden is weinig geruststellend voor de toekomst van Afrika. Zo heeft de koffie van Claire Denis wel een wat bittere nasmaak.