Beschrijving

Op 16 juli 1942 arresteert de Franse politie zo’n 13.000 Joden in Parijs. Een deel daarvan komt terecht in het Vélodrome d’Hiver (Vel d’Hiv). Van daaruit worden ze na enkele dagen doorgevoerd naar andere kampen en uiteindelijk naar Auschwitz. Slechts vijfentwintig volwassenen zullen de oorlog overleven. Vooral omdat het de Franse politie zelf was die de leiding had over deze operatie, bleef het lange tijd een open wond in de Franse geschiedenis. Pas in 1995 erkende president Jacques Chirac officieel de verantwoordelijkheid van Frankrijk in deze razzia. La rafle van regisseur Roselyne Bosch is de eerste film met de razzia als hoofdthema. De gebeurtenis kwam wel eerder in een paar films aan bod, zoals bijvoorbeeld in Monsieur Klein, een film met Alain Delon.

De film is grofweg opgedeeld in drie episodes. Allereerst begint het met de opmaat naar de razzia en wordt het leven in de wijk Montmartre belicht. Daarna volgt de opsluiting in het Vélodrome en het laatste onderdeel is de tijd in het concentratiekamp Beaune-la-Rolande, tot aan de uiteindelijke deportatie. De hoofdrollen in de film zijn weggelegd voor de familie Weismann en twee broertjes, Simon en Noé. Gaandeweg komt het accent echter meer te liggen op twee andere hoofdrolspelers, de protestantse zuster Annette Monod (Mélanie Laurent) en de Joodse dokter David Sheinbaum (Jean Reno).

De film La rafle had in de Franse bioscopen een behoorlijk succes, met 2,8 miljoen bezoekers. Daarnaast stimuleerde de overheid scholen om de film als pedagogisch document op te nemen in het lesprogramma. Maar vooral door het omstreden onderwerp kon de film rekenen op flink wat publiciteit. La rafle begint met te stellen dat ‘alle gebeurtenissen in de film, zelfs de meest extreme, werkelijk gebeurt zijn in de zomer van 1942’. Met die zin maakt regisseur Roselyne Bosch het zich al direct erg lastig, want de film La rafle is allesbehalve een documentaire. Zo worden er regelmatig bijna karikaturale beelden getoond van Hitler in zijn vakantieverblijf Berghof. Daar wordt ook de suggestie gewekt dat Hitler persoonlijk opdracht gegeven zou hebben tot de razzia in Parijs. Behalve dat neemt de film het ook niet zo nauw met de historische werkelijkheid van het leven in Parijs van voor 1942.

Dit alles leverde de film uiteraard de nodige kritiek op, net als het feit dat La rafle een happy end heeft, wat op zijn minst curieus is, gezien de afloop voor het overgrote deel van de betrokken Joden. Toch is La rafle een belangrijke film. Op basis van de thematiek zou je wellicht een wat zwaardere film verwachten, maar regisseur Bosch laat wel zien waarom deze episode zo lang omstreden was in Frankrijk. De rol van de politiebeambten, de Franse bureaucratie en sommige Franse burgers bewijst dat een dergelijke grootschalige razzia zonder hun medewerking niet mogelijk was geweest. In de film vallen, naast de wat clichématige vertolkingen van de Joodse gezinnen, vooral de rollen van Mélanie Laurent en Jean Reno in positive zin op. Zij geven diepte aan een film die anders nogal oppervlakkig zou zijn geweest.

Wie een meer persoonlijk en subtieler getuigenis wil van de gebeurtenissen rondom 16 juli 1942, kan terecht bij het boek Haar naam was Sarah, van de Frans-Britse schrijfster Tatiana de Rosnay. Van dit boek verschijnt in oktober een verfilming, Elle s’appelait Sarah, met Kristin Scott Thomas in de hoofdrol. De populariteit van zowel La rafle als Haar naam was Sarah getuigt ervan dat, hoewel alweer bijna zeventig jaar geleden, de wreedheden van de Tweede Wereldoorlog nog altijd niet vergeten zijn.