Beschrijving

De Franse schrijver Philippe Claudel brak in 2003 door met zijn roman Grijze zielen. Onlangs kreeg hij nog grotere bekendheid met de film Il y a longtemps que je t’aime die hij regisseerde en waar hij eveneens het script voor schreef. Met deze film won hij de César voor beste eerste film in 2009. Het was niet zijn eerste kennismaking met de wereld van de film. In 2005 werd het boek Grijze zielen onder dezelfde naam verfilmd door Yves Angelo, Claudel verrichtte het schrijfwerk voor de film. De film volgt vrij getrouw het verhaal uit het boek en weet de sfeer van het boek keurig op scherm uit te beelden. Bekendste hoofdrolspeler uit de film is Jean-Pierre Marielle, eerder te zien in bijvoorbeeld Tous les matins du monde en La petite Lili, maar ook in The Da Vinci Code.

Het verhaal start met de vondst van het lichaam van het jonge meisje Belle de jour. Vervolgens wordt er enkele maanden terug in de tijd gesprongen. De lokale schoolmeester krijgt een aanval van krankzinnigheid voor de ogen van de kinderen, onder invloed van de oorlog, die naar later blijkt zich slechts op enkele kilometers van het dorp afspeelt. De vervanger van de meester is een jonge knappe vrouw, Lysia Verhareine (Marina Hands). Ze krijgt onderdak in het tuinhuis van procureur Destinat, een oude notabele die ook al bij de openingsscène aanwezig was. Ze blijkt hier niet zomaar naar toe gekomen te zijn, het brengt haar dichter bij haar geliefde, die aan het front vecht. Ze kijkt wanhopig uit naar elke brief die ze van hem krijgt en is dan ook ten einde raad wanneer de brievenstroom stokt. Wat ze niet weet is dat de procureur haar brieven leest en de laatste brief waarin het overlijden van haar geliefde wordt vermeld voor haar achterhoudt. Nadat de oude man alsnog de brief aan haar geeft wordt ze niet veel later onder verdachte omstandigheden dood op haar bed aangetroffen. De rest van de film speelt kunstig met de vraag of de procureur schuldig is aan de moord op Belle de jour of Lysia en laat zien dat eigenlijk van niemand gezegd kan worden dat hij of zij onschuldig is. Dat is dan ook gelijk waar de titel van de film en het boek op slaat. Niemand is volledig goed of slecht, zwart of wit. Ieder mens is grijs.

Deze kwalificatie slaat niet alleen op het gedrag van mensen, maar ook op hun persoonlijkheid. In heel de film komen vrij neerslachtige en trieste mensen in beeld, onder de constante druk van de felle strijd die zich op een steenworp afstand, hoorbaar en zichtbaar voltrekt. Dit alles maakt het kijken naar de film geen pretje. De vele door elkaar lopende verhaallijnen, de bijna kleurloze personages evenals de morbide, melancholieke sfeer zorgen ervoor dat de film moeilijk te verteren is. Dit is niet helemaal negatief, want het geeft daarmee wel in essentie de inhoud van het boek weer. Bijzonder knap van Philippe Claudel en regisseur Yves Angelo is dat ze met een minimum aan woorden toch weten over te brengen waar het boek over gaat. Slechts op twee belangrijke punten wijzigen ze het plot van het boek, omtrent de afloop van de procureur en het kind van de verteller, de politieagent (Denis Podalydès).

Frustrerend maar tegelijkertijd intrigerend is dat het verhaal nergens concrete antwoorden geeft. Na afloop weet de kijker nog niet met zekerheid wie de moorden gepleegd heeft. Daar gaat het dan ook niet om, belangrijker voor de film is de karakterschets van de mensen in dat deel van Frankrijk waar de oorlog zo dichtbij is maar tegelijk zo ver weg. Het gewone leven moet zoveel mogelijk doorgaan, terwijl aan het front de mensen bij bosjes vallen moet in het dorp van elk sterfgeval de zin achterhaald worden.

Les âmes grises is een film die vooral interessant is om de boeiende karaktertekeningen. Voor wie het boek gelezen heeft zal er weinig nieuws onder de zon zijn, hoogstens het feest der herkenning wanneer je precies die scènes ziet die je bij lezing van het boek ook al voor ogen had. Voor wie het boek niet gelezen heeft is de film wellicht juist weer iets te ontoegankelijk.