Beschrijving

Na zijn veelgeprezen en succesvolle film De battre mon coeur s’est arrêté (2005), is regisseur Jacques Audiard terug met een nieuwe potentiële kaskraker. In de film Un prophète neemt hij het gewelddadige leven in de gevangenis onder de loep. Net als in zijn vorige films staat de misdaad dus centraal, en ook hier is de misdadiger geen ongenaakbaar icoon of zelfingenomen bruut maar een gewoon mens. De film won de grote prijs van de jury op het filmfestival van Cannes (beste film na de hoofdprijs) en is de Franse inzending voor de Oscars van 2010. Met Un prophète bewijst Audiard dat hij tot de grote meesters van de Europese misdaadfilm behoort.

‘Het idee is een beetje slimmer uit de gevangenis te komen dan dat je erin ging.’ Deze mythische woorden geven goed weer waar het voor Malik (Tahar Rahim) om draait. Malik el Djebena is 19 jaar wanneer hij in de gevangenis belandt. Waarom dat komen we nooit te weten, en dat is ook niet wat telt. In de gevangenis gaat het om iets anders: om gangs, om rivaliteit en om macht. En kennis is macht. Al direct bij binnenkomst merkt Malik dat hij van de gevangenbewaarders geen hulp hoeft te verwachten. Zij zitten net zo diep in het machtsspel als de gevangenen zelf. Wanneer een groep Corsicanen hem in het oog krijgt, raakt hij betrokken bij hun vuile spelletjes, zonder daar zelf erg veel aan te kunnen doen. Daardoor ziet de rivaliserende groep Arabieren hem direct als verrader. Malik wordt een beetje een eenling, uitgespuugd door de Arabieren, en uitgescholden door de Corsicanen, voor wie hij altijd een vuile hond blijft. Maar zijn jonge onbevangenheid en aanpassingsvermogen komen hem in de gevangenis goed van pas. Hij kan zo in het geheim, met de weinige vrienden die hij heeft, bouwen aan een netwerk dat hem in staat kan stellen slimmer en machtiger uit de gevangenis te komen dan dat hij erin kwam.

Un prophète is ongetwijfeld een van de brutere en ruwere films van het jaar. De rauwe werkelijkheid wordt onverbloemd in beeld gebracht en Audiard spaart de kijker niet. De gevangenis is een wereld vol geweld, moord, seks, masturbatie, prostitutie, drugs en wapens. Dwars door Audiard’s realistische cinema loopt echter ook de droomwereld van Malik, een droomwereld waarin hij dingen ziet die anderen niet zien en waarin hij achtervolgd wordt door de gedachte aan zijn eerste moord.

Interessant aan de film is de wonderlijke mengeling van personages van verschillende afkomst. De baas van de Corsicanen, César Luciani (Niels Arestrup), is een stereotype maffiabaas, een soort godfather-figuur, die alles gedaan krijgt. Aan Malik is daarentegen weinig cliché te ontdekken. Zo is hij, behalve een harde gangster, ook gewoon enorm opgetogen wanneer hij voor het eerst met het vliegtuig gaat, en zo zie je hem met veel plezier een spelcomputer in zijn cel installeren op het moment dat hij meer privileges krijgt.

Een complete en imponerende onderdompeling in een struggle-for-life op het scherpst van de snede, zo zou je Un prophète het best kunnen typeren. Het enige wat Audiard verweten kan worden, is het feit dat hij de kijker niet bij de hand neemt bij het vertellen van het verhaal. Personages en verhaallijnen buitelen over elkaar heen, en in de donkere gevangeniswereld, temidden van het geweld van Corsicanen, Italianen en Arabieren, kan het overzicht nog wel eens ontbreken. Tegelijk levert Audiard een fenomenale prestatie, geholpen door de talentvolle Tahar Rahim en oudgediende Niels Arestrup. Want die struggle-for-life is wel zo verbluffend geloofwaardig dat je er niet omheen kunt: Un prophète is een meesterlijk sociologisch portret van een harde wereld. De film schetst een donker visioen van de consequenties van het menselijk falen om een maatschappij op te bouwen waarin het recht van de sterkste niet allesbepalend is.